„W uścisku śmierci. Historia łączniczki WERY” to najnowsza książka wydana przez Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej. Spotkanie z udziałem autorki – Jolanty Kupiec promujące to wydawnictwo odbędzie się w siedzibie muzeum 27 maja 2025 r. (wtorek) o godz. 17.30. Będzie to okazja, by posłuchać na żywo wspomnień pani Jolanty o mamie – Zofii Gabryś (po mężu Domasik). Wstęp wolny.
Zofia Gabryś urodziła się 26 sierpnia 1921 r. w Bielanach koło Kęt. W czasie niemieckiej okupacji zaangażowała się w działalność konspiracyjną ZWZ/AK jako łączniczka oddziału partyzanckiego „Sosienki” ps. „Wera”. Wśród jej różnych działań było także niesienie pomocy więźniom KL Auschwitz poprzez potajemne dostarczanie odzieży, żywności, lekarstw czy udział w organizowaniu ucieczek więźniów z KL Auschwitz. Przejmowała uciekinierów, opiekowała się nimi i odprowadzała do bezpiecznych kryjówek.
– Do tragedii doszło 10 listopada 1944 r., gdy wraz z innymi osobami zaangażowanymi w działalność konspiracyjną „Wera” wpadła w ręce gestapo i trafiła do obozu prosto do bloku nr 11, „Bloku Śmierci”. Nieludzkie tortury, bicie i katowanie to gehenna, której była poddawana celem wymuszenia zeznań. Nocą z 17 na 18 stycznia 1945 r., w stanie graniczącego ze śmiercią wycieńczenia organizmu, „Wera” wraz z innymi więźniami wyruszyła w ewakuacji więźniów KL Auschwitz w „marszu śmierci”, z którego udało jej się zbiec, uzyskując wolność – pisze o bohaterce we wstępie do książki dyrektor Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej Dorota Mleczko.
Po zakończeniu II wojny światowej działalnością Zofii Gabryś w AK interesował się Urząd Bezpieczeństwa. W 1947 r. Zofia Gabryś wyszła za mąż za Stanisława Domasika. Mieli dwoje dzieci. Za swoją konspiracyjną działalność w czasie niemieckiej okupacji była wielokrotnie odznaczona m.in. Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarła 3 kwietnia 2009 r. Została pochowana na cmentarzu komunalnym w Oświęcimiu.
Jolanta Kupiec, córka Zofii Domasik, wielokrotnie zastanawiała się, skąd mama czerpała taką odwagę. Brała przecież udział w niesamowicie ryzykownych akcjach przeprowadzania uciekinierów z obozu lub w przenoszeniu tajnych grypsów czy broni i amunicji z alianckich zrzutów. Towarzyszyło jej nieustanne, śmiertelne zagrożenie ze strony wszechobecnego okupanta. Pani Jolanta zastanawiała się także, skąd mama brała siłę, by znieść potworne bicie podczas przesłuchań na gestapo i nie wydać nikogo z konspiracji.
– W młodości była osobą spokojną, pracowitą, ułożoną, lubiła się uczyć, miała zdolności matematyczne, marzyła o kształceniu się. Wojna zniszczyła drastycznie jej plany, podobnie jak wielu tysiącom innych osób, a okupacyjne dramaty złamały brutalnie jej psychikę, były przyczyną lęków i z biegiem lat wielu chorób. Z dzieciństwa pamiętam ją jeszcze pogodną, dbającą ogromnie o dom i nas, dwójkę dzieci – wspomina mamę Jolanta Kupiec.
W tekście autorka zdecydowała się na narrację w pierwszej osobie. Dzięki temu możemy oglądać z bliska okupacyjną rzeczywistość oczami „Wery”.
Serdecznie zapraszamy do udziału w wydarzeniu.
Spotkanie poświęcone promocji książki autorstwa Jolanty Kupiec pt. „W uścisku śmierci. Historia łączniczki WERY”.
27 maja 2025 r. (wtorek) godz. 17.30
Wstęp wolny
Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej
Ul. Maksymiliana Kolbego 2A, Oświęcim