OŚWIĘCIM. Inauguracja Parku Pamięci Wielkiej Synagogi

We czwartek 28 listopada odbędzie się inauguracja Parku Pamięci Wielkiej Synagogi w Oświęcimiu. Dokładnie 80 lat temu niemieccy naziści zniszczyli największy żydowski dom modlitwy w przedwojennym Oświęcimia. Na miejscu po synagodze powstał Park Pamięci, wyjątkowa instalacja upamiętniająca spaloną świątynię oraz wielokulturowe dziedzictwo miasta, które nie ze swojej winy stało się symbolem Auschwitz i Holokaustu. Wydarzenie rozpocznie się o 17:00 koncertem muzyki żydowskiej w synagodze Chewra Lomdej Misznajot przy pl. Skarbka, a następnie o 19:00 publiczność przejdzie ze zniczami do Parku Pamięci ul Berka Joselewicza, aby oficjalnie go otworzyć.

Oświęcim przez kilka wieków był miejscem, w którym zgodnie mieszkali chrześcijanie i żydzi. Przed wybuchem II wojny światowej społeczność żydowska stanowiła aż 60 proc. mieszkańców, a w mieście nad Sołą znajdowało się ponad 20 synagog i domów modlitwy. Życie społeczne i religijne oświęcimskich żydów koncentrowało się jednak przede wszystkim wokół największej świątyni – Wielkiej Synagogi. Powstała ona w 1588 r. na działce podarowanej społeczności żydowskiej przez Jana Piotraszowskiego, mieszczanina i podstarościego oświęcimskiego. Na przestrzeni wieków kilkakrotnie ulegała zniszczeniu. Żydowscy Oświęcimianie wspominali, że budynek mógł pomieścić blisko 2000 wiernych, a jego monumentalna sylwetka wyróżniała się w panoramie miasta, podkreślając ugruntowaną pozycję lokalnej gminy żydowskiej. Przedwojenni mieszkańcy – chrześcijańscy i żydowscy – zapamiętali, że 3 maja i 11 listopada na fasadzie budynku wieszano biało-czerwone flagi świętując polską konstytucję i niepodległość.

W nocy z 29 na 30 listopada 1939 r. Wielka Synagoga została doszczętnie spalona przez niemieckich nazistów. Jej ostatnie ślady zostały usunięte z niemieckiego rozkazu przez specjalnie do tego celu stworzone komando złożone z więźniów Auschwitz, głównie Polaków, którzy w ramach pracy przymusowej dokończyli rozbiórkę budynku latem 1941 roku.

Dzięki zaangażowaniu wielu osób i instytucji oraz internetowej zbiórce, na pustym placu po synagodze znajdującym się w centrum Oświęcimia, powstał park kieszonkowy. Będzie on zielonym miejscem wypoczynku dla mieszkańców i turystów, ale także ważnym miejscem edukacji o wielokulturowym dziedzictwie miasta nieopodal Auschwitz.

W parku odpocząć będzie można na ławkach, na których znajdą się symboliczne perforacje przedstawiające znaki zodiaku – odzwierciedlenie ornamentyki z Wielkiej Synagogi. Dzieje świątyni będzie można lepiej poznać dzięki instalacji z jej historycznymi zdjęciami oraz modelowi świątyni. W parku znajdzie się też 40 kamiennych płyt ułożonych w swobodnej kompozycji, których nieregularny układ będzie symbolizować ruiny – pozostałości po dawnej synagodze. Innym ważnym elementem kieszonkowego parku pamięci będzie sadzawka, w której będzie zbierać się deszczówka  a nad nią kopia jednego z żyrandoli, które znajdowały się w świątyni – wylicza Tomasz Kuncewicz, dyrektor Muzeum Żydowskiego w Oświęcimiu.

W parku, którego projekt przygotowali krakowscy architekci ze Studia Projektowego NArchitekTURA oraz Imaginga Studio, znajdzie się ponad 20 gatunków różnych krzewów i kwiatów. Oprócz już rosnących, kilkudziesięcioletnich drzew, pojawią się w nim zupełnie nowe rośliny. Wśród nich będą ciekawie wkomponowane w całość różne rodzaje bluszczu i paproci, ale też turzycza, miskant, kostrzewa gautiera i inne.

Historyczne miejsce po Wielkiej Synagodze oraz Park Pamięci znajdują się pod opieką pod opieką Muzeum Żydowskiego w Oświęcimiu. Na wystawie w Muzeum można zobaczyć przedmioty z Wielkiej Synagogi, które wydobyto podczas wykopalisk archeologicznych w 2004 r.

Uroczystości związane z otwarciem Parku Pamięci rozpoczną się we czwartek 28 listopada 2019 o 17.00 w jedynej zachowanej synagodze w Oświęcimiu przy pl. ks. Jana Skarbka 5.

www.ajcf.pl