„David Olère. Ten, który ocalał z krematorium III” – to tytuł wyjątkowej monograficznej wystawy prac byłego więźnia Sonderkommando w niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym i zagłady Auschwitz, która 30 października zostanie otwarta w Miejscu Pamięci Auschwitz.
Będzie to największa jak do tej pory ekspozycja ukazująca poruszające malarstwo i rysunki artysty, bowiem na wystawie zobaczyć będzie można niemal całość unikatowej twórczości związanej z traumatycznymi przeżyciami artysty w obozie. Oprócz 19 obrazów ze Zbiorów Muzeum Auschwitz na ekspozycji pokazaną zostaną 64 prace wypożyczone z Yad Vashem i Lohamei haGetaot w Izraelu oraz Mémorial de la Shoah z Francji.
David Olère urodził się 19 stycznia 1902 r. w Warszawie. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W 1918 r. wyjechał do Berlina, a następnie do Paryża, gdzie osiadł już na stałe. Należał do tzw. szkoły paryskiej. Pracował dla różnych wytwórni filmowych (tworzył scenografie, kostiumy i plakaty reklamowe) m.in. Paramount Pictures, Fox, Gaumont.
20 lutego 1943 r. ze względu na żydowskie pochodzenia został aresztowany przez policję francuską i umieszczony w obozie Drancy. Stamtąd 2 marca deportowano go do niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz, gdzie oznaczono go numerem 106 144. Przez cały okres pobytu w obozie pracował w Sonderkommando, specjalnej grupy roboczej zmuszonej przez Niemców do obsługi krematoriów i komór gazowych.
David Olère 19 stycznia 1945 r. został ewakuowany z Auschwitz w głąb III Rzeszy. Trafił najpierw do obozu Mauthausen, a następnie do Melk, gdzie pracował m.in. w podziemnej sztolni. 7 kwietnia został przeniesiony do Ebensee i tam 6 maja 1945 r. wyzwolony przez armię amerykańską.
Niedługo po wojnie powstała seria około 70 rysunków, które w latach późniejszych posłużyły Davidowi Olère do namalowania wstrząsających obrazów olejnych. Ten bardzo szczegółowy zapis kolejnych etapów zagłady oraz scen z życia więźniów obozu posiada wyjątkową wartość dokumentacyjną. Wśród nich znajdują się plany krematoriów i komór gazowych oraz rysunki ukazujące sceny rozgrywające się we wnętrzu tych budynków.
Kuratorami tej szczególnej międzynarodowej wystawy prac Davida Olère w Miejscu Pamięci Auschwitz są: Agnieszka Sieradzka, historyk sztuki pracująca w Zbiorach Muzeum, wnuk artysty Marc Oler oraz Serge Klarsfeld, wiceprezes Fondation pour la Mémoire de la Shoah, który wydał we Francji katalog prac Olère.
– David Olère był jednym z nielicznych więźniów Sonderkommando, który przeżył wojnę i o swoich przeżyciach zdecydował się mówić. Tylko on to niewyobrażalne okrucieństwo, którego był świadkiem udokumentował w formie serii obrazów i rysunków. Ta unikatowa kolekcja prac jest więc niemal jedynym źródłem ikonograficznym tamtych wydarzeń, wykonanych z perspektywy bezpośredniego świadka – powiedziała Agnieszka Sieradzka.
– Na wystawie zobaczymy kolejne etapy procesu Zagłady, od chwili przybycia na rampę i selekcji po gazowane i kremacje ciał, utrwalone zaraz po wojnie w dokumentacyjnych rysunkach, a potem w olbrzymich, krzyczących płótnach, noszących piętno bolesnych przeżyć artysty – dodała.
„Niektórzy odnajdą w kilku obrazach przedwojenną szkołę plakatu, inni zobaczą przerażającą chęć wykrzyczenia treści własnych przeżyć, inni jeszcze dostrzegą przerażającą przestrogę, przywołującą na myśl słowa innego więźnia Sonderkommando, Załmena Gradowskiego: …mamy straszne przeczucie, gdyż wiemy!” – napisał we wstępie do katalogu, który towarzyszyć będzie wystawie dyrektor Muzeum Auschwitz dr Piotr M. A. Cywiński.
Serge Klarsfeld napisał: „David Olère nie szkicował dla przyjemności, ale z powodu wewnętrznej konieczności dawania świadectwa w imieniu tych, którzy nigdy nie wrócili. W swoich obrazach sam często jest obecny jako świadek, a widmo jego twarzy obserwuje z bólem nieludzkie sceny, których nie może wymazać ze swojej niemal fotograficznej pamięci”.
W katalogu, oprócz samych przejmujących prac Olère, znajdą się także fragmenty relacji oraz zapisków członków Sonderkommando.
Ekspozycję „David Olère. Ten, który ocalał z krematorium III” będzie można oglądać w bloku 21 na terenie byłego obozu Auschwitz I od 30 października 2018 r. do marca 2019 r.
auschwitz.org
Ludzie
Po prostu znajdźcie czas i zobaczcie. To faktycznie przykre, że czas wystawy nie trafi w Wasze urodziny, imieniny i ważne rocznice – życie.
To jest wystawa do obejrzenia i przeżycia. Nieważne kiedy. Ale nie każdy może być na to gotowy.
i tych po powstaniu warszawskim
Czy nie lepiej byłoby, aby ta wystawa została otwarta 27 stycznia 2019 roku, natomiast na 11 listopada należało przygotować wystawę o Polakach, którzy
w Legionach oraz w latach 1918-1921 walczyli o wolność Polski i zostali dwadzieścia lat później uwięzieni i zamordowani w KL Auschwitz.