AUSCHWITZ. Dyrektorzy Muzeum Auschwitz i Yad Vashem o przyszłości nauczania o Zagładzie

Kulminacyjnym punktem jubileuszowej 10. Międzynarodowej Konferencji o Edukacji o Zagładzie była rozmowa między Avnerem Shalevem, przewodniczącym dyrektoriatu Yad Vashem a dr. Piotrem M. A. Cywińskim, dyrektorem Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, dotycząca przyszłości nauczania o Zagładzie.

Prowadząca spotkanie dr Iael Nidam-Orvieto stwierdziła, że mimo wielu różnic pomiędzy Yad Vashem a Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau, które ma pod swoją opieką tak znaczące Miejsce Pamięci, nie ulega wątpliwości, że są to dwie wiodące światowe instytucje podejmujące tematykę Zagłady, których głos w dużej mierze kształtuje globalny rozwój edukacji na ten temat.

Avner Shalev wskazywał na konieczność coraz głębszego sięgania do spuścizny bezpośrednich świadków Zagłady, wspomnień i relacji ofiar. Apelował o to, by w zmieniającym się świecie, nie zatracać międzyludzkiego charakteru tego nauczania. Stwierdził, że trzeba z wielką ostrożnością podchodzić do szybkiej ewolucji nowych technologii, aby w pozornej atrakcyjności formy nie zatracić esencji treści. Odwołał się przy tym do przykładów rozwijanych praktyk edukacyjnych w Yad Vashem, w których to właśnie ludzki czynnik jest ostoją głębokiego zrozumienia dzisiejszego znaczenia tego wyjątkowego ludobójstwa wynikającego z polityki nazistowskich Niemiec.

Piotr Cywiński wyszedł w swojej refleksji od zmian cywilizacyjnych, które dotykają dziś naszego świata, często wzbudzają niepewność i niepokój, a skutkują takimi fenomenami, jak wzmacnianie partykularyzmów, separatyzmów, ksenofobii oraz wzrostu populizmu w języku politycznym. Stwierdził, że trzeba dziś głębokiej refleksji nad nowymi programami dostosowywanymi do tej nowej sytuacji. – Wpisanie Zagłady do programów lekcji historii w szkołach nie wystarcza, trzeba powiązać te fakty z nauką etyki, religii, mechanizmów obywatelskich, nauk o mass-mediach, politologii czy socjologii, jeśli chcemy, by ludzie nie tylko wiedzieli, co się stało, ale także czuli swoją własną odpowiedzialność za przyszłość świata. Tymczasem cisza i obojętność, z jaką spotkało się niedawno ludobójstwo w Birmie stawia poważne znaki zapytania o skuteczność dzisiejszego nauczania – mówił Piotr Cywiński.

Różnym zagrożeniom stojącym przed ową edukacją przeciwstawił wizję opartą na transgresji tendencji do zamykania kwestii Zagłady jedynie w naukach historycznych, szukanie wsparcia dla pogłębiania badań naukowych, tłumaczenie źródeł i relacji rozproszonych do dziś w wielu językach, implementację wiedzy o Zagładzie bezpośrednio w zagrożonych rejonach świata oraz zdecydowane wzmocnienie współpracy z mediami, zwłaszcza w dobie rosnącego dyskursu populistycznego.

Wśród ponad 120 wykładowców i panelistów biorących udział w czterodniowej konferencji w Yad Vashem byli m.in. prof. Yehuda Bauer (Uniwersytet Hebrajski), Yehuda Bacon, prof. Michael Berenbaum (American Jewish University), dr Naama Shik (Yad Vashem), dr Annette Wieviorka (Fondation pour la Memoire de la Shoah) i dr Stephen Smith (Shoah Foundation). Uczestnikami konferencji było prawie 400 osób – specjalistów, badaczy i edukatorów z ponad 50 państw świata. Międzynarodowe konferencje edukacyjne mają miejsce w Yad Vashem co dwa lata  i stanowią największą światową platformę debaty o celach i metodach edukacji o Zagładzie.

auschwitz.org